Nowe tendencje współczesnej historiografii
prof. dr hab. Ewa Domańska / kontakt
Semestr zimowy 2022-2023 [2 ECTS]
Wykład z elementami konwersatorium
Kod USOS 18-NTWH-01wm2
poniedziałek: 12:30-14:00 s. 3.95.
OPIS KURSU
Kurs ma na celu zapoznanie studentów z nowymi tendencjami w badaniach historycznych, współczesnymi problemami tworzenia wiedzy historycznej oraz dyskusjami na temat społecznej użyteczności wiedzy o przeszłości. Na zajęciach przedstawione zostaną przykłady prac historycznych pisanych w różnych perspektywach badawczych. Rozważania stawiane będą w kontekście debat toczonych we współczesnej humanistyce na temat ludzkiej kondycji, tożsamości, pamięci, przepracowywania tzw. „trudnej przeszłości” oraz relacji człowieka ze środowiskiem i nie-ludzkimi twórcami historii. Omówione zostaną takie tendencje i perspektywę badawcze czy/i subdyscypliny badań historycznych, jak m.in.: historia transnarodowa, historii masowych zbrodni i ludobójstw (historia forensyczna/sądowa), historia wizualna, historia dźwiękowa, historia emocji, historia środowiskowa i historia roślinna, historia zwierząt, nowa historia kultury materialnej i historia rzeczy, których sposób uprawiania zmienia się pod wypływem zachodzącej zmiany paradygmatycznej i procesów ekologizacji i naturalizacji humanistyki.
W rezultacie zajęć student zna współczesne dyskusje dotyczące nowych podejść do przeszłości, zna i potrafi zidentyfikować różne tendencje i nurty współczesnych badań historycznych, umie wskazać ich cechy charakterystyczne, dostrzega ich mocne i słabe strony, a także umie umiejscowić własne badania w wybranej tendencji.
Warunki zaliczenia: Obecność i aktywne uczestnictwo w zajęciach; krytyczna analiza co najmniej jednego tekstu na każde zajęcia i udział w dyskusjach. Sposób zaliczenia przedmiotu: indywidualna rozmowa podsumowująca. Termin zaliczenia: 31 stycznia 2023.
PODRĘCZNIKI
- - Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
- - Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. Ewa Domańska, Rafał Stobiecki i Tomasz Wiślicz. Kraków: Universitas, 2014.
- - Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, red. Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska. Lublin: Radwan, 2011.
- - Doris Bachmann-Medick, Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.
PLAN ZAJĘĆ
1. Wprowadzenie: Historia a nowe tendencje we współczesnej humanistyce
- Ewa Domańska, Zwroty badawcze w historii i w innych naukach humanistycznych, w: Wprowadzenie do metodologii historii, red. Ewa Domańska i Jan Pomorski. Warszawa: PWN, 2022:
Literatura dodatkowa:
-
- Ewa Domańska, Wiedza o przeszłości – perspektywy na przyszłość. „Kwartalnik Historyczny”, vol. cxx, z. 2, 2013: 221-274.
- - Ewa Domańska, Luka paradygmatyczna we współczesnej humanistyce, w: Mody. Teorie i praktyki, red. Elżbieta Winiecka. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2018: 17-32.
- - Monika Bakke, Posthumanizm: człowiek w świecie większym niż ludzki, w: Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych, red. Jacek Sokolski. Warszawa: Neriton, 2010: 337-357.
- - Marcin Maria Bogusławski, Wariacje (post)humanistyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
- - Historia w kontekście posthumanistyki, red. Ewa Domańska (numer tematyczny). "Historyka", vol. 45, 2015.
- - Jerzy Strzelczyk, Nauka historii na początku XXI wieku. „Przegląd Zachodni”, nr 3, 2014: 7-35.
2. Nowe tendencje w historiografii polskiej
- Tomasz Wiślicz, Nowe tendencje w historiografii polskiej po 1989 roku. Raport diagnostyczny, w: Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań, t. 1: „Potęga historii”, red. Jan Pomorski i Mariusz Mazur: Warszawa-Lublin: IPN-UMCS, 2021: 267-294 (oraz Ewa Domańska, Problemy i perspektywy polskiej historiografii współczesnej. Wprowadzenie”, tamże: 253-266).
Literatura dodatkowa
- - Rafał Stobiecki, Historiografia polska początków XXI wieku. Próba bilansu, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5-6, 2010: 49-65.
- - Wiślicz, Historiografia polska 1989–2009. Bardzo subiektywne podsumowanie, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5-6, 2010: 37-48.
3. Historia transnarodowa
- David Armitage, Transtemporalne i transnarodowe horyzonty historii, przeł. Kinga Siewior. „Historyka”, vol. 46, 2016: 229–247.
- Robert Traba, Historia wzajemnych oddziaływań — (niedoceniany) paradygmat w badaniu przeszłości. Wprowadzenie oraz Michael G. Müller, Historia transnarodowa, historia wzajemnych oddziaływań i (po)dzielone miejsca pamięci. Tradycje i wyzwania metodologiczne, w: Historia wzajemnych oddziaływań, red. Robert Traba. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2014: 7-47.
Literatura dodatkowa
- - Steven Vertovec, Transnarodowość, przeł. Izabela Kołbon. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
- - Marek Pietraś, Przestrzen transnarodowa jako poziom analizy w nauce o stosunkach międzynarodowych, w: Poziomy analizy stosunków międzynarodowych, red. Edward Haliżak, Marek Pietraś. Warszawa: PTSM, 2013: 93-131.
- - Paul Gilroy, Czarny Atlantyk jako kontrkultura nowoczesności, przeł. Mikołaj Gliński, Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz. „Konteksty”, nr 1-2, 2012: 8-36
- - Ulf Hannerz, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, przeł. Katarzyna Franek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
4. Historia forensyczna (historii masowych zbrodni)
Krzysztof Szwagrzyk, Badania historyczne w archeologii sądowej, w: Archeologia sądowa w teorii i praktyce, pod red. Macieja Trzcińskiego. Warszawa: LEX, 2013: 52-86.
Ewa Domańska, Historia, prawo i zwrot sądowy, w: tejże, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: PWN 2017, s. 129-139 i 148-158.
Krzysztof Persak, Ekshumacje katyńskie. Prace archeologiczno-ekshumacyjne w Charkowie, Katyniu i Miednoje w latach 1991-1996 i ich wyniki, „Biuletyn IPN”, nr 4, 2010: 32-51.
Literatura dodatkowa
- - Andrzej Kola, Archeologia zbrodni. Oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie. Toruń: UMK, 2005.
- - Poszukiwanie i identyfikacja ofiar zbrodni systemów totalitarnych. Doświadczenia polskie w kontekście europejskim, red. Marcin Zwolski. Białystok – Warszawa: IPN Białystok, 2018.
- - Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. Olgierd Ławrynowicz, Joanna Żelazko. Łódź: IPN 2015.
- - Krzysztof Szwagrzyk, Archeologia zbrodni jako źródło katharsis społeczeństw postkomunistycznych, w: Archeologia współczesności, red. Anna Zalewska. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 2016.
- - Ekshumacje polityczne. Teoria i praktyka, red. Alexandra Staniewska, Ewa Domańska. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2022 (w druku).
- - Smykowski, Krajobraz pośmiertny. Las Rzuchowski w perspektywie forensycznej. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 4, 2018: 355-368.
- - Lech M. Nijakowski, Ludobójstwo. Historia i socjologia ludzkiej destrukcyjności. Warszawa: Iskry, 2018.
- - Paweł Dakowicz, Kwatera zmartwychwstałej pamięci, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2017.
5. Historia postkolonialna
Ewa Domańska, Badania postkolonialne, w: Leela Gandhi, Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne, przeł. Jacek Serwański. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008: 157-164.
Dipesh Chakrabarty, Od Subaltern Studies do Provincializing Europe. Kilka postkolonialnych refleksji na temat historii, przeł. Emilia Kledzik. „Porównania”, nr 6, 2009: 263-270.
Jan Kieniewicz, Polski los w imperium rosyjskim jako sytuacja kolonialna, w: tegoż, Ekspansja, kolonializm, cywilizacja. Warszawa: DiG, 2008: 244-262.
Andrzej Szczerski, Kolonializm i nowoczesność. Liga Morska i Kolonialna w lI Rzeczpospolitej, w: Polska & Azja. Od Rzeczpospolitej Szlacheckiej do Nangar Khel. Przewodnik interdyscyplinarny, red. Maxa Cegielskiego. Poznań: Fundacja Malta, 2013: 43-66.
Literatura dodatkowa
- - Dipesh Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011.
- - Perspektywy postkolonializmu w Polsce, Polska w perspektywie postkolonialnej, red. Jan Kieniewicz. Debaty Artes Liberales, t. X. Warszawa: Wydział Artes Liberales UW, 2016 (Michał Buchowski, Nauka jako pole (samo)kolonizacji; Jan Kieniewicz, O perspektywę dla Polski).
- - Michał Jarnecki, Peruwiańska porażka i próba jej naprawy. Wokół polskich międzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych. „Sprawy Narodowościowe”, vol. 44, 2014: 102-132.
- - Marek Arpad Kowalski, Kolonie Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 2005.
- - Mateusz Ambrożek, Geopolityczne i polityczne przesłanki „polskiej idei imperialnej”. „Przegląd Geopolityczny”, vol. 23, 2017: 39-54.
- - Jan Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas, 2011 („Wprowadzenie: 7-44 i „Populistyczny rozum szlachty” 285-349).
- - Edward Said, Wprowadzenie, w: tegoż, Orientalizm, przeł. Witold Kalinowski i in. Warszawa: PIW, 1991: 23-57.
- - Robert J.C. Young, Postkolonializm. Wprowadzenie, przeł. Marek Król. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
- - Anton Saifullayeu, Postkolonialne historiografie. Casus jednego średniowiecza. Aspra, 2020.
- - Europocentryzm. Czy Europa jest pępkiem świata? Opracowanie merytoryczne: Magda - Bodzan, Kamila Wisz-Mocanu, Paulina Zają. Materiał Polskiej Akcji Humanitarnej, 2020.
- - Sandra Błażejewska, Madagaskar i ambicje kolonialne II RP (i tutaj) ["Ajaj Madagaskar" - video]
6. Historia tubylcza/indygeniczna
- Robin Wall Kimmerer, Pieśń ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury, przeł. Monika Bukowska. Kraków: Znak, 2020 („Orzechowa narada”, „Dar poziomek”, „Gramatyka żywotności”, „Odpowiedzialne zbiory”, „W roślinnym kręgu”).
Literatura dodatkowa
- - Anna Przytomska, Historia tubylcza. Szamani Kiczua i mitopraktyka. „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, 2015: 84–107.
- - Cezary Cieślak, Zapomniany podbój i ludobójstwo Indian z Urugwaju oraz środkowej i południowej Argentyny na podstawie wybranej literatury polskojęzycznej. „Indigena”, vol. 6, 2019-2020: 111-138.
- - Jonathan Lear, Nadzieja radykalna. Etyka w obliczu spustoszenia kulturowego, przeł. Marcin Rychter. Warszawa: Kronos, 2013.
- - Tomasz Gmerek, "Edukacja tubylcza a procesy rewitalizacji etnicznej autochtonicznych mniejszości – wybrane modele i egzemplifikacje”. Studia Edukacyjne, vol. 42, 2016: 97-118.
- - Ailton Krenak i Maurício Meirelles, Nasze światy prowadzą wojnę, przeł. Anna Kalewska. www Zachęta, 29.01.2021.
- - Linda Hogan, Kobieta, która czuwa nad światem. Pamiętnik rdzennej Amerykanki, przeł. Małgorzata Poks. Katowice: Uniwersytet Śląski, 2021
- Portal: Iberoameryka
7. Historia wizualna
Piotr Witek, Metodologiczne problemy historii wizualnej. „Res Historica”, vol. 37, 2014: 159-176.
Piotr Witek, Wprowadzenie, w: tegoż, Andrzej Wajda jako historyk. Metodologiczne studium z historii wizualnej. Lublin: UMCS, 2016: 9-39.
Peter Burke, Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, przeł. Justyn Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012:17-52.
Literatura dodatkowa
-
- Dorota Skotarczak, Kilka uwag o historii wizualnej. „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej”, vol. 8, 2016: 117-130.
- - Rainer Wohlfeil, Refleksje metodyczne o obrazoznawstwie historycznym, w: Historia wizualna. Obrazy w dyskusjach niemieckich historyków, red. Magdalena Saryusz-Wolska. Warszawa: Scholar, 2020: 93-114.
- - Piotr Sztompka, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: PWN, 2005.
- - Film i historia. Antologia, red. Iwona Kurz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
- - Gillian Rose, Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, przeł. Ewa Klekot. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
8. Historia emocji
Jakub Wysmułek, Przyrodzone, poskramiane czy konstruowane? Dyskursy o emocjach w badaniach historycznych. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 2, 2016: 81-95.
Barbara H. Rosenwein, Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu, przeł. Lidia Grzybowska, Jerzy Szafranowski, Grażyna Urban-Godziek. Warszawa: IBL, 2017.
Joanna Tokarska-Bakir, Podminowane średniowiecze. Mediewistyka po przełomie afektywnym, w: Kultura afektu. Humanistyka po zwrocie afektywnym, red. Ryszard Nycz, Agnieszka Dauksza, Anna Łebkowska. Warszawa: IBL, 2015: 27-48.
Literatura dodatkowa
- - Michał Podsędek, Empatia jako narzędzie historyka — możliwości i ograniczenia. Wykorzystywania empatii w badaniu przeszłości. „Historyka”, vol. 49, 2019: 387–402.
- - Catherine A. Lutz, Emocje, rozum i wyobcowanie. Emocje jako kategoria kulturowa, w: Emocje w kulturze, red. Rajtar Małgorzata, Straczuk Justyna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012: 27-58.
- zob. historia zmysłów > historia zapachów
9. Historia dźwiękowa
Jarosław Jaworek, Usłyszeć historię. Siła sprawcza pejzaży dźwiękowych. „Historyka”, vol. vol. 45, 2015: 79–95.
Sławomir Wieczorek, „Cisza huczy ponad krajem naszym”. Pejzaż dźwiękowy żałoby po śmierci Stalina. „Muzyka”, vol. 1, 2014: 91-112.
Sebastian Bernat, Metody badań krajobrazów dźwiękowych, w: Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych, red. Sebastian Bernat. Lublin: Instytut Nauk o Ziemi UMCS, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, 2008: 122-133.
Literatura dodatkowa
- - Monika Widzicka, Audiosfera opowieści mitycznej. Przypadek komunizmu. „Er(r)go. Teoria-Literatura–Kultura”, nr 2, 2016: 119-131.
- - Robert Losiak, Pamięć przywołana. W poszukiwaniu mnemotopów fonicznych. „Przegląd Kulturoznawczy”, vol. 2, 2012: 141-152.
- - Robert Losiak, Recepcja dźwięków świątyń we współczesnym krajobrazie fonicznym miasta. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 2011: 38-53.
- - Sebastian Bernat, Topofonofilia. W poszukiwaniu harmonii krajobrazu dźwiękowego. „Ethos”, vol. 26, nr 4, 2013: 235-251.
- - Agata Stanisz, Audioantropologia: praktykowanie dyscypliny poprzez dźwięk. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCCXXXVI. Prace Etnograficzne”, vol. 42, nr 4, 2014: 305-318.
- - Dariusz Brzostek, Kaszel. Abiekty dźwiękowe w audiosferze pandemii. „Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki”, nr 8, 2020: 1-9.
- - Sławomir Wieczorek, Wołania o pomoc i odgłosy uderzeń w garnki w pejzażu dźwiękowym zrujnowanego Wrocławia w roku 1945. „Audiosfera”, nr 2, 2017: 108-122.
- - Alain Corbin, Historia ciszy i milczenia: od renesansu do naszych dni, przeł. Karolina Kot-Simon. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2019.
- - Grzegorz Myśliwski, Rola dźwięku w społecznościach tradycyjnych, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Halina Manikowska i in. Warszawa: Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, 2000: 682-698.
- - Audiosfera miasta, red. Robert Losiak, Renata Tańczuk. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
- - Archiwa dźwiękowe w Polsce - kolekcje, popularyzacja, rekonstrukcja, red. Małgorzata Kozłowska. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2019.
- - Antonii Michnik, Ekopoetyka funeralna i brzmienia antropocenu – wokół „Marszu żałobnego dla Odry”. Dialog, 2.09.2022.
-
- Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN
Zbiory dźwiękowe i audiowizualne, Biblioteka Narodowa
„Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki”
„Pogrzeb Stalina” (State Funeral), reż. Siergiej Łoźnica (2019)
The Sound of 18th-Century Paris
Digital recreation of John Donne's Sermon. London 1622.
- Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN
10. Historia środowiskowa
Małgorzata Praczyk, Historia środowiskowa jako praktyka badawcza. „Historyka”, vol. 50, 2020: 351-376.
Ewelina Szpak, Kultura czy natura? Historia środowiskowa jako przedmiot badań historycznych. „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 155, 2013: 56-58.
Richard C. Foltz, Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię, przeł. Agata Czarnacka, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, pod red. Ewy Domańskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010: 631-659.
Małgorzata Praczyk, Przyroda utracona, w: tejże, Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych”. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2018: 125-178.
Literatura dodatkowa
- - Jan Kieniewicz, Ekohistoryk wobec wyzwań przyszłości. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 1, 2014: 65-80.
- - Jacek Małczyński, Krajobrazy Zagłady: Perspektywa historii środowiskowej. Warszawa: IBL, 2019.
- - Środowiskowa historia Zagłady, red. Jacek Małczyński, numer tematyczny „Teksty Drugie”, nr 2, 2017.
- - Adam Izdebski, Średniowieczni rzymianie i przyroda. Interdyscyplinarna historia środowiskowa. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2018.
- - Karolina Wróbel-Bardzik, Między ruralizacją miasta i „urbanizacją przyrody”. Historia środowiskowa okupowanej Warszawy. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 63, nr 4, 2019: 15-27.
- - Kończal, Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce. Warszawa: IBL, 2019.
- - Alfred W. Crosby, Imperializm ekologiczny. Biologiczna ekspansja Europy 900-1900, przeł. Maciej Kowalczuk. Warszawa: PIW, 1999 („Chwasty”: 161-189).
- - Felipe Fernández-Armesto, “Wstęp: Żądza cywilizowania”, w: tegoż, Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury, przeł. Maria Grabska-Ryńska. Warszawa: PWN, 2008: 17-36.
- Tomasz Samojlik, Historia człowieka w Puszczy Białowieskiej, 2018.
Simona Kossak
- Tomasz Samojlik, Historia człowieka w Puszczy Białowieskiej, 2018.
11. Historia roślinna
Roman Chymkowski, Agnieszka Karpowicz, Anna Wandzel, W stronę roślinnych historii kultury. Kilka uwag wstępnych. „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, 2018: 9-17.
Dawid Kobiałka, Archeologia lasów: drzewa z rytami jako zintegrowane dziedzictwo. „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, vol. 60, nr 2, 2018: 305-326.
Aleksander Smoliński, Elementy roślinne stosowane w europejskiej i polskiej symbolice wojskowej, w: Interpretacje przyrody w przeszłości, red. Piotr Oliński, Wojciech Piasek, Radosław Piętka. Toruń: UMK, 2020.
Literatura dodatkowa
- - Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Anna Majewska, Cytaty z przeszłości – ryty na drzewach wprzypałacowym parku w Nakle (gmina Lelów). Odczytywanie nieoczywistych elementówlokalnej historii. “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, vol. 32, 2017: 325-344.
- - Dawid Kobiałka, Las, który łączy kulturę i naturę – cmentarz jeńców wojennych w Czersku,woj. Pomorskie, w: Cmentarze wojenne I wojny światowej po stuleciu. Stan badań i ochrony, red. Małgorzata Karczewska. Białystok: Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej, 2018: 129-147.
- - Clara Zgoła, O roślinnej historii miasta z perspektywy jego mieszkańca. „Teksty Drugie”, nr 2, 2018: 255-271.
- - Andrzej Marzec, Roślinna filozofia (czyli myślenie rośl-inności), „Czas Kultury”, nr 5, 2008: 8-16.
- - Michael Marder, Czy rośliny powinny mieć prawa? przeł. Krzysztof Kornas. „Znak”, nr 733, 2016: 6-13.
- - Anna Barcz, Drzewa i zakorzenienie polskości. „Czas Kultury”, nr 3, 2017: 32-39.
- - Kazimierz Raba, Andrzej Rozwadowski, Łukasz Gruszczyński, Ślady. Spacer z powidokiem. Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2016 (Rezerwat Archeologiczny Genius loci, s. 24-29).
- - Diana Lelonek, Atlas śmiecioroślin. Poznań: Arsenał, 2021.
- - Kulturowe herbarium, numer tematyczny. "Prace Kulturoznawcze", vol. 24, nr 3, 2020.
12. Historia zwierząt
Ewa Domańska, Historia zwierząt. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3-4, 2016: 322-331
Eric Baratay, Projekt historii peryferyjnej, w: tegoż, Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. Paulina Tarasewicz. Gdańsk: wyd. W podwórku, 2014: 13-54.
Dariusz Jarosz, Wielka masakra psów w Polsce gomułkowskiej. „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały”, vol. XVII, 2019: 103-133.
Gabriela Jarzębowska, Retoryka deratyzacji w PRL: od czystki etnicznej i politycznej do czystki gatunkowej. „Teksty Drugie”, nr 2, 2018: 120–137.
Literatura dodatkowa
-
- Monika Żółkoś, Melancholia taksydermii. „Didaskalia”, nr 127-128, 2015: 42-47.
- - Donna Haraway, Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. Joanna Bednarek, w: Teorie wywrotowe, pod red. Grażyny Gajewskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012: 241-260.
- - Monika Bakke, Między nami zwierzętami. „Teksty drugie”, nr 1/2, 2007: 222-233.
- - Dariusz Jarosz, W kierunku animal studies. Studia nad stosunkiem do zwierząt w XX w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, vol. 80, 2019: 349-351.
- - Dariusz Jarosz, Obrazy okrucieństwa: wstęp do badań nad traktowaniem bydła i trzody chlewnej w Polsce Ludowej na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, vol. 80, 2019: 369-384.
- - Michael Abdalla, Mocz wielbłąda w teologii muzułmańskiej. „Teologia i człowiek”, vol. 49, nr 1, 2020: 179–198.
- - Charles Patterson, Wieczna Treblinka, przeł. Roman Rupowski. Opole: Vega!POL, 2003.
- „Królik po berlińsku”, reż. Bartek Konopka, 2009.
- "Koko - gorylica, która rozmawiała z ludźmi" (TVP, 21.06.2018) [A Conversation With Koko The Gorilla: Full Documentary, PBS Nature 1999]
- Czasopismo ZOOPHILOLOGICA. Polish Journal of Animal Studies (w języku polskim)
13. Historia rzeczy
Magdalena Izabella Sacha, Rzeczy wypędzone, rzeczy oswojone, rzeczy eksponowane. Próba wstępnej kategoryzacji. „Prace Kulturoznawcze”, vol. 22, nr 4, 2018: 11-28.
Małgorzata Roeske, Domowe repozytoria. Strychy jako prywatne muzea pamięci, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej”, nr 4, 2017: 15-34.
Anna Maria Dubaniewicz, „I pójdzie ze mną do Lwowa, to znaczy do trumny”. Przedmiot jako strażnik pamięci o Kresach. „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 2 (12), 2012: 119-140.
Literatura dodatkowa
-
- Bjørnar Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. Bożena Shallcross, Warszawa: IBL 2013.
- - W. Kędzierzawski, Zwrot ku rzeczom - nowy status kultury materialnej we współczesnej humanistyce, „Stromata Anthropologica” 9: Głód. Skojarzenia, metafory, refleksje, red. K. Łeńska-Bąk, M. Sztandara, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2014: 207-230.
- - Ewa Domańska, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. „Kultura Współczesna”, nr 3, 2008: 9-21.
- - Krzysztof M. Kowalski, Artefakty jako źródła poznania. Studium z teorii nauki historycznej, wyd. 2, Gdańsk 1996: 15-48.
- - Bożena Shallcross, Rzeczy i Zagłada. Kraków: Universitas, 2010.
- - Marek Krajewski, W stronę socjologii przedmiotów, w: W cywilizacji konsumpcyjnej, red. Marian Golka. Poznań: UAM, 2004: 43-64.
- - Paweł Kucypera, Sławomir Wadyl, Kultura materialna, w: Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. Stanisław Tabaczyński, Arkadiusz Marciniak, Dorota Cyngot, Anna. Zalewska, 2012: 614-626.
- - Anna Marciniak-Kajzer, Rzeczy ludzi średniowiecza w domu. Łódź: Wyd. UŁ, 2020.
- - Jane Bennett, Siła rzeczy, przeł. Tomasz Kaszubski, w: Cecylia Malik. Rezerwat miasto, red. Martyna Niedośpiał, Aneta Rostkowska. Kraków: Bunkier Sztuki, 2014: 154-174.
- - Bruno Latour, Przedmioty także posiadają sprawczość, w: tegoż, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. Krzysztof Abriszewski i Aleksandra Derra. Kraków: Universitas, 2010:
14. Historia postsekularna
Michał Warchala, Co to jest postsekularyzm? (Subiektywna) próba opisu. „Krytyka Polityczna”, nr 13, 2007: 75-92.
Dipesh Chakrabarty, Historie mniejszosci, przeszlosci podrzedne, w: tegoż, Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kolodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domanska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011: 123-143.
Rosi Braidotti, „Wbrew czasom”. Zwrot postsekularny w feminizmie, przeł. Monika Glosowitz, w: Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. Piotr Bogalecki, Agata Mitek-Dziemba, Wydawnictwo FA-art, Katowice 2012: 284-314.
Literatura dodatkowa
-
- José Casanova, Sekularyzacja, oświecenie i nowoczesna religia, w: tegoż, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, przeł. Tomasz Kunz. Kraków: Nomos, 2005: 33-82.
- - Jürgen Habermas, Wierzyć i wiedzieć, przeł. Małgorzata Łukasiewicz. „Znak”, nr 568 (9), 2002: 8-21.
- - Krzysztof Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary: historia i filozofia w myśli średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
- - Tomasz Wiśniewski, Hayden White i postsekularna krytyka wyobraźni historycznej, w: Hayden White w Polsce: fakty, krytyka, recepcja. Kraków: Universitas, 2019: 237-264.
- - Agata Bielik-Robson, "Przedmowa. Deus otiosus: slad, widmo, karzeł" oraz "Posłowie. Powrót mesjańskiej obietnicy, czyli postsekularyzm w sensie ścisłym", w: Deus otiosus. Nowoczesnosc w perspektywie postsekularnej, red. Agata Bielik-Robson i Maciej Adam Sosnowski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013: 5-37 i 337-350.
15. Podsumowanie zajęć