OPIS KURSU

Zagadnienie statusu martwego ciała/szczątków oraz postępowania z nim/i staje się coraz ważniejszym tematem badań naukowych, rozważań prawniczych oraz dylematów etycznych i religijnych. Duży wpływ na wzrost zainteresowania problematyka ludzkich szczątków mają m.in. nasilające się problemy z zarządzaniem ciałami w przypadkach katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych, masowych mordów i ekshumacji grobów ich ofiar, epidemii, a także z ograniczoną pojemnością cmentarzy. Status martwego ciała, zagadnienia ekshumacji i repatriacji szczątków, prawa zmarłych i tzw. „polityka martwych ciał”, kwestie eksponowania szczątków w muzeach, a także nowe sposoby postępowania z martwym ciałem (hydroliza alkaliczna, LifeGem, krionika), archiwizowanie próbek materiału biologicznego pobranego od zmarłych oraz toksyczność martwego ciała - stają się coraz bardziej widocznymi tematami zarówno dyskusji naukowych, jak publicznych debat.

Wobec charakterystycznego dla kultury współczesnej wypierania zwłok z przestrzeni domowej i publicznej z jednej strony, oraz ich upolitycznienia i  komercjalizacji z drugiej, kurs ma na celu ukazanie problemów instrumentalnego traktowania szczątków w różnych dziedzinach życia (m.in. w nauce, gdzie są wykorzystywane do badań, w medycynie, która promuje odzyskiwanie materiału biologicznego, a także w praktykach prawnych, w których stanowią materiał dowodowy) oraz dyskusję na temat pozytywnych i negatywnych stron uprzedmiotowienia martwego ciała i szczątków ludzkich. 

W trakcie dyskusji stawiane będą m.in. następujące pytania: czy człowiek po śmierci w sensie organicznym pozostaje nadal człowiekiem czy staje się rodzajem rzeczy? Kiedy człowiek przestaje być zdolny do solidarności gatunkowej (rozpoznawania innego jako człowieka) z martwym ciałem/szczątkami? Czym człowieczeństwo żywych różni się o człowieczeństwa martwych (jeżeli Ci nadal uważani są za ludzi)? Czy ciału/szczątkom należy się szacunek ze względu na to, kim osoba była przed śmiercią, czy ze względu na samo ich istnienie jako śladu człowieka? Co szczątki rozpatrywane jako organiczne podmioty zbiorowe, mogą powiedzieć na temat wielogatunkowej tożsamości, relacyjnej podmiotowości oraz „wspólnotowości” szczątków?  Jak zmieniające się normy społeczne i kulturowe (w tym m.in. świadomość ekologiczna), wpływają na podejście do szczątków? Jakie są obecnie najpoważniejsze problemy dotyczące postępowania ze szczątkami i z kwestią ich zachowania?

Kurs prowadzony będzie w semestrze zimowym roku akademickiego 2016-2017 na Wydziale Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w ramach zajęć dodatkowych dla studentów i doktorantów (zajęcia są otwarte dla zainteresowanych z innych wydziałów). W ramach zajęć przewidziane są zarówno konwersatoria prowadzone przez organizatorkę, jak i gościnne seminaria oraz wykłady mistrzowskie, w których udział wezmą Profesorowie: Magdalena Gajewska, Robert Jacobs, Stanisław Rosiek, Krzysztof Szwagrzyk, Anna Zalewska i Józef Żychowski.

Warunkiem zaliczenia jest aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz napisanie pracy badawczej na min. 10 stron standardowego maszynopisu.

 

Projekt jest finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki
przyznanych na podstawie decyzji DEC-2013/IIIB/HS3/02075