WARSZTAT BADAWCZY HUMANISTY / METODOLOGIA HISTORII

semestr zimowy 2018 - zajęcia dla doktorantów
Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
wtorek, godz. 17:45-20:00, sala 3.133

prof. dr hab. Ewa Domańska
dyżur: wtorek 10:oo-11:oo; środa 11:3o-12:3o, p. 3.123, kontakt

 

Opis kursu

Celem kursu jest ukazanie metodologicznej specyfiki poznania historycznego w kontekście badań prowadzonych w naukach humanistycznych oraz zapoznanie uczestników z dyskusjami na temat teoretycznych i metodologicznych problemów wiedzy historycznej w interdyscyplinarnych badaniach przeszłości. Poruszone zostaną problemy: współczesnej refleksji na temat nauki jako specyficznym rodzaju organizacji wiedzy, relacji miedzy nauką, wiedzą i zdrowym rozsądkiem, aksjologicznego zaangażowania nauk humanistycznych i wartości w badaniach humanistycznych/historycznych, procedur wyjaśniania i interpretacji, teorii, modeli i metod bada, paradygmatów naukowych, rewolucji w nauce, zagadnienia konstruktywizmu i relatywizmu, a także metod badań. W trakcie kursu studenci zdobywają także umiejętności definiowania pojęć, tworzenie własnych kategorii interpretacyjnych i budowania teorii na podstawie badań empirycznych prowadzonych w ramach przygotowywanych prac doktorskich.

Zajęcia będą trwały 2:15 min. Zaplanowanych jest 7 spotkań po trzy godziny lekcyjne (plus spotkanie organizacyjne). Każde spotkanie podzielone będzie na dwie części: w pierwszej, przedstawiony zostanie zarys problemu oraz na podstawie zalecanej literatury, dyskutowane będą zagadnienia będące tematem wykładu, w drugiej, doktoranci przedstawiać będą swoje projekty badawcze lub fragmenty dysertacji doktorskich.

Warunki zaliczenia

Od uczestników wymagana jest obecność na zajęciach, krytyczny rozbiór rekomendowanych tekstów, aktywność oraz zaliczenie rozmowy podsumowującej lub (do wyboru) napisanie pracy badawczej.

Sylabus

9 październik
1. Spotkanie organizacyjne.
Przedmiot metodologii ogólnej

Jerzy Topolski, "Przedmiot metodologii historii", w: tegoż, Metodologia historii. Warszawa: PWN, 1984: 29-41.

Aleksandra Rybińska, "Zagadnienie metodologii badań w naukach historycznych i medycznych – problem interdyscyplinarności". Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, vol. XV, 2015: 177-186.

Wojciech Wrzosek, "Metodologia historii a metodyka nauczania historii", w: Między historią a edukacją historyczną. Studia i szkice dedykowane Profesor Marii Kujawskiej, pod red. Violetty Julkowskiej. Poznań: IH UAM, 2003: 278-281.

16 październik
2. Seminarium mistrzowskie z profesorem Andrzejem Paczkowskim
"Gomułka na 'spytkach' w Moskwie. Czytanie dokumentu"

30 październik
3. Nauka jako sposób organizacji wiedzy

Ernest Nagel, "Nauka i zdrowy rozsadek", w tegoż, Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych. Warszawa: PWN, 1970: 11-22.

Paul Feyerabend, "Mit 'nauki' i jego rola w społeczeństwie", przeł. Janusz Jusiak, w: Czy sprzeczność może być racjonalna?, red. Kaziemierz Jodkowski. Lublin: UMCS, 1986: 291-307.

Immanuel Wallerstein, "Europocentryzm i jego wcielenia. Dylematy nauk społecznych", przeł. Adam Jelonek. Lewą Nogą, nr 15, 2003: 120-136.

Jack Goody, Kradzież historii, przeł. Jacek Drobrowolski. Warszawa: PWN 2009 ("Wstęp" i rozdz. I - "Kto co ukradł": 11-35).

Dipesh Chakrabarty, "Historie mniejszosci, przeszłosci podrzedne", w: tegoż, Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011: 123-143.

Michał Warchala, Postsekularne konstelacje nowoczesnosci. O historycznych związkach religii i nauk spolecznych. Stan Rzeczy, vol. 2, nr 5, 2013: 075-082.

Yvonna S. Lincoln, Norman K. Denzin, "Ósma i dziewiąta faza. Badanie jakościowe (w) przełomowej przyszłości", w: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonne S. Lincoln; red. wydania polskiego Krzysztof Podemski, t. 2. Warszawa: PWN, 2009: 663-678.

13 listopad
4. Paradygmaty wiedzy naukowej

Thomas S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Aletheia, 2001, rozdz. 8 i 9: 143-195.

Ian G. Barbour, "Paradygmaty w nauce", w: tegoż, Mity, modele, paradygmaty. Studium porównawcze nauk przyrodniczych i religii, przeł. Marek Krośniak. Kraków: Copernicus Center Press, 2016: 134-174.

Egon G. Guba, Yvonna S. Lincoln, "Kontrowersje wokół paradygmatów, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności", w: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonne S. Lincoln; red. wydania polskiego Krzysztof Podemski, t. 1. Warszawa: PWN, 2009: 281-313.

Rafał Stobiecki, "W poszukiwaniu szkół historiografii dziejów najnowszych po 1989 roku", w: Klio na wolności. Historiografia dziejów najnowszych po 1989 roku, red. Marcin Kruszyński, Sławomir Łukasiewicz, Mariusz Mazur, Sławomir Poleszak, Piotr Witek. Lublin: IPN, 2016: 185-195.

Michał Tymowski, "Czy w historiografii polskiej istnieje 'szkoła Małowista'"? Kwartalnik Historyczny, vol. CXXIV, nr 1, 2017: 79-118.

27 listopad
4. Problem "zwrotów" we współczesnej humanistyce

Doris Bachmann-Medick, Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012: 3-63.

Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, "Wprowadzenie", w: "Zwroty" badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne, red. Jacek Kowalewski i Wojciech Piasek. Olsztyn: Colloquia Humaniorum, 2010: 7-12.

Ewa Domańska, Wiedza o przeszłości – perspektywy na przyszłość. Kwartalnik Historyczny, vol. cxx, z. 2, 2013: 221-274.

4 grudzień
5. Seminarium mistrzowskie: prof. Jarosław Syrnyk "
Relacje polsko-ukraińskie w XX wieku, polityka historyczna i warsztat badawczy historyka"

11 grudzień
6. Proces badawczy: problem i pytania badawcze

8 styczeń
7. Metody badań

Apanowicz, Metodologia ogólna: 58-106.

Jerzy Topolski, Metody ustalania faktów historycznych, w tegoż, Metodologia historii. Warszawa: PWN, 1984: 377-400.

Metody badań jakościowych, pod red. Normana K. Denzina, Yvonne S. Lincoln; red. naukowa wydania polskiego: Krzysztof Podemski, t. 1 i 2. Warszawa: PWN, 2009 (fragmenty).

15 styczeń
8. Wiedza usytuowana. Wartościowanie i problem relatywizmu poznawczego

Henri-Iréné Marrou, "Nie da się oddzielić historii od historyka", w: tegoż, O poznaniu historycznym, przeł. Hubert Łaszkiewicz. Kęty: Wyd. Marek Derewiecki, 2011: 63-77.

Jerzy Topolski, "Wartościowanie a oceny" i "Relatywizm poznawczy", w: tegoż, Teoretyczne problemy wiedzy historycznej: 146-176.

Donna Haraway, "Wiedza usytuowana", przeł. Aleksandra Derra, w: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. Ewa Bińczyk i Aleksandra Derra. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014: 103-131.

22 styczeń
9. Seminarium gościnne - Małgorzata Wosińska (ŻIH)
"Martwe ciało, jako podmiot sprawczy. Zarządzanie śmiercią w post-ludobójczej Rwandzie"

22 styczeń
10. Jak budować teorię?

Podręczniki

Alan F. Chalmers, Czym jest to, co zwiemy nauką? Rozważania o naturze, statusie i metodach nauki, przeł. Adam Chmielewski. Wrocław: Siedmiogród, 1993 [lektura obowiązkowa]

Adam Grobler, Metodologia nauk. Kraków: Znak, 2008.

Metody badań jakościowych, pod red. Normana K. Denzina, Yvonne S. Lincoln; red. naukowa wydania polskiego: Krzysztof Podemski, t. 1 i 2. Warszawa: PWN, 2009.

Jan Such, Małgorzata Szcześniak, Filozofia nauki. Poznań: UAM, 2006.

Literatura dodatkowa