#

 

OPIS KURSU

Kurs ma na celu zapoznanie studentów z nowymi tendencjami w badaniach historycznych, współczesnymi problemami tworzenia wiedzy historycznej oraz dyskusjami na temat społecznej użyteczności wiedzy o przeszłości. Na zajęciach przedstawione zostaną przykłady prac historycznych pisanych w różnych perspektywach badawczych. Rozważania stawiane będą w kontekście debat toczonych we współczesnej humanistyce na temat ludzkiej kondycji, tożsamości, pamięci, przepracowywania tzw. „trudnej przeszłości” oraz relacji człowieka ze środowiskiem i nie-ludzkimi twórcami historii. Omówione zostaną takie tendencje i perspektywę badawcze czy/i subdyscypliny badań historycznych, jak m.in.: historia transnarodowa, historii masowych zbrodni i ludobójstw (historia forensyczna/sądowa), historia wizualna, historia dźwiękowa, historia emocji, historia środowiskowa i historia roślinna, historia zwierząt, nowa historia kultury materialnej i historia rzeczy, których sposób uprawiania zmienia się pod wypływem zachodzącej zmiany paradygmatycznej i procesów ekologizacji i naturalizacji humanistyki.
W rezultacie zajęć student zna współczesne dyskusje dotyczące nowych podejść do przeszłości, zna i potrafi zidentyfikować różne tendencje i nurty współczesnych badań historycznych, umie wskazać ich cechy charakterystyczne, dostrzega ich mocne i słabe strony, a także umie umiejscowić własne badania w wybranej tendencji.
Warunki zaliczenia: Obecność i aktywne uczestnictwo w zajęciach; krytyczna analiza co najmniej jednego tekstu na każde zajęcia i udział w dyskusjach. Sposób zaliczenia przedmiotu: indywidualna rozmowa podsumowująca. Termin zaliczenia: 25 stycznia 2022.

 

PODRĘCZNIKI

• - Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010.
• - Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. Ewa Domańska, Rafał Stobiecki i Tomasz Wiślicz. Kraków: Universitas, 2014.
• - Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, red. Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska. Lublin: Radwan, 2011.
• - Doris Bachmann-Medick, Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.

 

PLAN ZAJĘĆ 

 

1. Wprowadzenie do zajęć

• Jerzy Topolski, O nauce historycznej jako dynamicznej strukturze, w: tegoż, Nowe idee współczesnej historiografii. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1980: 33-47.

   

2. Historia a współczesna humanistyka

• - Ewa Domańska, Wiedza o przeszłości – perspektywy na przyszłość. „Kwartalnik Historyczny”, vol. cxx, z. 2, 2013: 221-274.
• - Jerzy Strzelczyk,Nauka historii na początku XXI wieku. „Przegląd Zachodni”, nr 3, 2014: 7-35.

Literatura dodatkowa

• - Ewa Domańska, Luka paradygmatyczna we współczesnej humanistyce, w: Mody. Teorie i praktyki, red. Elżbieta Winiecka. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2018: 17-32.
• - Monika Bakke, Posthumanizm: człowiek w świecie większym niż ludzki, w: Człowiek wobec natury – humanizm wobec nauk przyrodniczych, red. Jacek Sokolski. Warszawa: Neriton, 2010: 337-357.
• - Marcin Maria Bogusławski, Wariacje (post)humanistyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
• - Historia w kontekście posthumanistyki, red. Ewa Domańska (numer tematyczny). "Historyka", vol. 45, 2015.
• - Rafał Stobiecki, Historiografia polska początków XXI wieku. Próba bilansu, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5-6, 2010: 49-65.
• - Tomasz Wiślicz, Historiografia polska 1989–2009. Bardzo subiektywne podsumowanie, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5-6, 2010: 37-48. 
• - Agata Zysiak, Historie w historii – zanim awangarda stanie się kanonem. "Kultura i Historia", nr 18, 2010.

 

3. Historia transnarodowa 

- Robert Traba, Historia wzajemnych oddziaływań — (niedoceniany) paradygmat w badaniu przeszłości. Wprowadzenie oraz Michael G. Müller, Historia transnarodowa, historia wzajemnych oddziaływań i (po)dzielone miejsca pamięci. Tradycje i wyzwania metodologiczne, w: Historia wzajemnych oddziaływań, red. Robert Traba. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2014: 7-47.
• - David Armitage, Transtemporalne i transnarodowe horyzonty historii, przeł. Kinga Siewior. „Historyka”, vol. 46, 2016: 229–247.

Literatura dodatkowa

1. - Steven Vertovec, Transnarodowość, przeł. Izabela Kołbon. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
2. - Marek Pietraś, Przestrzen transnarodowa jako poziom analizy w nauce o stosunkach międzynarodowych, w: Poziomy analizy stosunków międzynarodowych, red. Edward Haliżak, Marek Pietraś. Warszawa: PTSM, 2013: 93-131.
3. - Paul Gilroy, Czarny Atlantyk jako kontrkultura nowoczesności, przeł. Mikołaj Gliński, Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz. „Konteksty”, nr 1-2, 2012: 8-36
4. - Ulf Hannerz, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, przeł. Katarzyna Franek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006. 

 

4. Historia forensyczna (historii masowych zbrodni) 

• - Krzysztof Szwagrzyk, Badania historyczne w archeologii sądowej, w: Archeologia sądowa w teorii i praktyce, pod red. Macieja Trzcińskiego. Warszawa: LEX, 2013: 52-86.
• - Ewa Domańska, Historia, prawo i zwrot sądowy, w: tejże, Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała. Warszawa: PWN 2017, s. 129-139 i 148-158.
• - Krzysztof Persak, Ekshumacje katyńskie. Prace archeologiczno-ekshumacyjne w Charkowie, Katyniu i Miednoje w latach 1991-1996 i ich wyniki, „Biuletyn IPN”, nr 4, 2010: 32-51.

Literatura dodatkowa

• - Andrzej Kola, Archeologia zbrodni. Oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie. Toruń: UMK, 2005.
• - Poszukiwanie i identyfikacja ofiar zbrodni systemów totalitarnych. Doświadczenia polskie w kontekście europejskim, red. Marcin Zwolski. Białystok – Warszawa: IPN Białystok, 2018.
• - Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956, red. Olgierd Ławrynowicz, Joanna Żelazko. Łódź: IPN 2015.
• - Krzysztof Szwagrzyk, Archeologia zbrodni jako źródło katharsis społeczeństw postkomunistycznych, w: Archeologia współczesności, red. Anna Zalewska. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, 2016.
• - Ekshumacje polityczne. Teoria i praktyka, red. Alexandra Staniewska, Ewa Domańska. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2020 (w druku).
• - Mikołaj Smykowski, Krajobraz pośmiertny. Las Rzuchowski w perspektywie forensycznej. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 4, 2018: 355-368.
• - Paweł Dakowicz, Kwatera zmartwychwstałej pamięci, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2017.
• Zob. wirtualna rekonstrukcja „Łączki” 

 

5. Historia postkolonialna

• - Ewa Domańska,Badania postkolonialne, w: Leela Gandhi, Teoria postkolonialna: wprowadzenie krytyczne, przeł. Jacek Serwański. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008: 157-164.
• - Dipesh Chakrabarty, Od Subaltern Studies do Provincializing Europe. Kilka postkolonialnych refleksji na temat historii, przeł. Emilia Kledzik. „Porównania”, nr 6, 2009: 263-270.
• - Jan Kieniewicz, Polski los w imperium rosyjskim jako sytuacja kolonialna, w: tegoż, Ekspansja, kolonializm, cywilizacja. Warszawa: DiG, 2008: 244-262. 
• - Andrzej Szczerski, Kolonializm i nowoczesność. Liga Morska i Kolonialna w lI Rzeczpospolitej, w: Polska & Azja. Od Rzeczpospolitej Szlacheckiej do Nangar Khel. Przewodnik interdyscyplinarny, red. Maxa Cegielskiego. Poznań: Fundacja Malta, 2013: 43-66.

Literatura dodatkowa

• - Dipesh Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domańska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011.
• - Perspektywy postkolonializmu w Polsce, Polska w perspektywie postkolonialnej, red. Jan Kieniewicz. Debaty Artes Liberales, t. X. Warszawa: Wydział Artes Liberales UW, 2016 (Michał Buchowski, Nauka jako pole (samo)kolonizacji; Jan Kieniewicz, O perspektywę dla Polski).
• - Michał Jarnecki, Peruwiańska porażka i próba jej naprawy. Wokół polskich międzywojennych koncepcji emigracyjnych i kolonialnych. „Sprawy Narodowościowe”, vol. 44, 2014: 102-132.
• - Marek Arpad Kowalski, Kolonie Rzeczypospolitej. Warszawa: Bellona, 2005.
• - Mateusz Ambrożek, Geopolityczne i polityczne przesłanki „polskiej idei imperialnej”. „Przegląd Geopolityczny”, vol. 23, 2917: 39-54.
• - Jan Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas, 2011 („Wprowadzenie: 7-44 i „Populistyczny rozum szlachty” 285-349).
• - Edward Said, Wprowadzenie, w: tegoż, Orientalizm, przeł. Witold Kalinowski i in. Warszawa: PIW, 1991: 23-57.
• - Robert J.C. Young, Postkolonializm. Wprowadzenie, przeł. Marek Król. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
• - Europocentryzm. Czy Europa jest pępkiem świata? Opracowanie merytoryczne: Magda Bodzan, Kamila Wisz-Mocanu, Paulina Zają. Materiał Polskiej Akcji Humanitarnej, 2020.

 

6. Historia tubylcza/indygeniczna

• - Anna Przytomska, Historia tubylcza. Szamani Kiczua i mitopraktyka. „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, 2015: 84–107.
• - Cezary Cieślak, Zapomniany podbój i ludobójstwo Indian z Urugwaju oraz środkowej i południowej Argentyny na podstawie wybranej literatury polskojęzycznej. „Indigena”, vol. 6, 2019-2020: 111-138.

Literatura dodatkowa

• - Robin Wall Kimmerer, Pieśń ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury, przeł. Monika Bukowska. Kraków: Znak, 2020 („Orzechowa narada”, „Dar poziomek”, „Gramatyka żywotności”, „Odpowiedzialne zbiory”, „W roślinnym kręgu”).
• - Jonathan Lear, Nadzieja radykalna. Etyka w obliczu spustoszenia kulturowego, przeł. Marcin Rychter. Warszawa: Kronos, 2013.
• - Ailton Krenak i Maurício Meirelles, Nasze światy prowadzą wojnę, przeł. Anna Kalewska. www Zachęta, 29.01.2021.
• Portal: Iberoameryka 

 

7. Historia wizualna

• - Piotr Witek, Metodologiczne problemy historii wizualnej. „Res Historica”, vol. 37, 2014: 159-176.
• - Piotr Witek, Wprowadzenie, w: tegoż, Andrzej Wajda jako historyk. Metodologiczne studium z historii wizualnej. Lublin: UMCS, 2016: 9-39.
• - Peter Burke, Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, przeł. Justyn Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012:17-52.

Literatura dodatkowa

• - Dorota Skotarczak, Kilka uwag o historii wizualnej. „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej”, vol. 8, 2016: 117-130.
• - Rainer Wohlfeil, Refleksje metodyczne o obrazoznawstwie historycznym, w: Historia wizualna. Obrazy w dyskusjach niemieckich historyków, red. Magdalena Saryusz-Wolska. Warszawa: Scholar, 2020: 93-114.
• - Piotr Sztompka, Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: PWN, 2005.
• - Film i historia. Antologia, red. Iwona Kurz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
• - Gillian Rose, Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością, przeł. Ewa Klekot. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

 

8. Historia emocji

• - Jakub Wysmułek, Przyrodzone, poskramiane czy konstruowane? Dyskursy o emocjach w badaniach historycznych. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 2, 2016: 81-95.
• - Barbara H. Rosenwein, Wspólnoty emocjonalne we wczesnym średniowieczu, przeł. Lidia Grzybowska, Jerzy Szafranowski, Grażyna Urban-Godziek. Warszawa: IBL, 2017.
• - Joanna Tokarska-Bakir, Podminowane średniowiecze. Mediewistyka po przełomie afektywnym, w: Kultura afektu. Humanistyka po zwrocie afektywnym, red. Ryszard Nycz, Agnieszka Dauksza, Anna Łebkowska. Warszawa: IBL, 2015: 27-48.
• - Sebastian Pawlina, Kanały, czyli emocjonalna historia Powstania Warszawskiego. Portal ohistorie, 30 listopada 2019

Literatura dodatkowa

• - Michał Podsędek, Empatia jako narzędzie historyka — możliwości i ograniczenia. Wykorzystywania empatii w badaniu przeszłości. „Historyka”, vol. 49, 2019: 387–402.
• - Catherine A. Lutz, Emocje, rozum i wyobcowanie. Emocje jako kategoria kulturowa, w: Emocje w kulturze, red. Rajtar Małgorzata, Straczuk Justyna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012: 27-58.
• - zob. historia zmysłów > historia zapachów

 

9. Historia dźwiękowa

• - Jarosław Jaworek, Usłyszeć historię. Siła sprawcza pejzaży dźwiękowych. „Historyka”, vol. vol. 45, 2015: 79–95.
• - Sebastian Bernat, Metody badań krajobrazów dźwiękowych, w: Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych, red. Sebastian Bernat. Lublin: Instytut Nauk o Ziemi UMCS, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, 2008: 122-133.
• - Sławomir Wieczorek, „Cisza huczy ponad krajem naszym”. Pejzaż dźwiękowy żałoby po śmierci Stalina. „Muzyka”, vol. 1, 2014: 91-112.

Literatura dodatkowa

• - Monika Widzicka, Audiosfera opowieści mitycznej. Przypadek komunizmu. „Er(r)go. Teoria-Literatura–Kultura”, nr 2, 2016: 119-131.
• - Robert Losiak, Pamięć przywołana. W poszukiwaniu mnemotopów fonicznych. „Przegląd Kulturoznawczy”, vol. 2, 2012: 141-152.
• - Robert Losiak, Recepcja dźwięków świątyń we współczesnym krajobrazie fonicznym miasta. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 2011: 38-53.
• - Sebastian Bernat, Topofonofilia. W poszukiwaniu harmonii krajobrazu dźwiękowego. „Ethos”, vol. 26, nr 4, 2013: 235-251.
• - Agata Stanisz, Audioantropologia: praktykowanie dyscypliny poprzez dźwięk. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego MCCCXXXVI. Prace Etnograficzne”, vol. 42, nr 4, 2014: 305-318.
• - Dariusz Brzostek, Kaszel. Abiekty dźwiękowe w audiosferze pandemii. „Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki”, nr 8, 2020: 1-9.
• - Sławomir Wieczorek, Wołania o pomoc i odgłosy uderzeń w garnki w pejzażu dźwiękowym zrujnowanego Wrocławia w roku 1945. „Audiosfera”, nr 2, 2017: 108-122.
• - Alain Corbin, Historia ciszy i milczenia: od renesansu do naszych dni, przeł. Karolina Kot-Simon. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2019.
• - Grzegorz Myśliwski, Rola dźwięku w społecznościach tradycyjnych, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Halina Manikowska i in. Warszawa: Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, 2000: 682-698.
• - Audiosfera miasta, red. Robert Losiak, Renata Tańczuk. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
• - Archiwa dźwiękowe w Polsce - kolekcje, popularyzacja, rekonstrukcja, red. Małgorzata Kozłowska. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2019.

Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN
Zbiory dźwiękowe i audiowizualne, Biblioteka Narodowa
„Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki”
„Pogrzeb Stalina” (State Funeral), reż. Siergiej Łoźnica (2019)
The Sound of 18th-Century Paris
Digital recreation of John Donne's Sermon. London 1622.

 

10. Historia środowiskowa

• - Małgorzata Praczyk, Historia środowiskowa jako praktyka badawcza. Historyka, vol. 50, 2020: 351-376.
• Ewelina Szpak, Kultura czy natura? Historia środowiskowa jako przedmiot badań historycznych. „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 155, 2013: 56-58.
• - Richard C. Foltz, Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię, przeł. Agata Czarnacka, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, pod red. Ewy Domańskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2010: 631-659.
• - Małgorzata Praczyk, Przyroda utracona, w: tejże, Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych”. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2018: 125-178.

Literatura dodatkowa

• - Jan Kieniewicz, Ekohistoryk wobec wyzwań przyszłości. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 1, 2014: 65-80.
• - Jacek Małczyński, Krajobrazy Zagłady: Perspektywa historii środowiskowej. Warszawa: IBL, 2019.
• - Środowiskowa historia Zagłady, red. Jacek Małczyński, numer tematyczny „Teksty Drugie”, nr 2, 2017.
• - Adam Izdebski, Średniowieczni rzymianie i przyroda. Interdyscyplinarna historia środowiskowa. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, 2018.
• - Karolina Wróbel-Bardzik, Między ruralizacją miasta i „urbanizacją przyrody”. Historia środowiskowa okupowanej Warszawy. „Przegląd Humanistyczny”, vol. 63, nr 4, 2019: 15-27.
• - Agata Kończal, Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce. Warszawa: IBL, 2019.
• - Alfred W. Crosby, Imperializm ekologiczny. Biologiczna ekspansja Europy 900-1900, przeł. Maciej Kowalczuk. Warszawa: PIW, 1999 („Chwasty”: 161-189).
• - Felipe Fernández-Armesto, “Wstęp: Żądza cywilizowania”, w: tegoż, Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury, przeł. Maria Grabska-Ryńska. Warszawa: PWN, 2008: 17-36.

Tomasz Samojlik, Historia człowieka w Puszczy Białowieskiej, 2018.
Simona Kossak

 

11. Historia roślinna (phytohistoria)

• - Roman Chymkowski, Agnieszka Karpowicz, Anna Wandzel, W stronę roślinnych historii kultury. Kilka uwag wstępnych. „Przegląd Humanistyczny”, nr 1, 2018: 9-17.
• - Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Anna Majewska, Cytaty z przeszłości – ryty na drzewach wprzypałacowym parku w Nakle (gmina Lelów). Odczytywanie nieoczywistych elementówlokalnej historii. “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, vol. 32, 2017: 325-344.
• - Dawid Kobiałka, Las, który łączy kulturę i naturę – cmentarz jeńców wojennych w Czersku,woj. Pomorskie, w: Cmentarze wojenne I wojny światowej po stuleciu. Stan badań i ochrony, red. Małgorzata Karczewska. Białystok: Ośrodek Badań Europy Środkowo-Wschodniej, 2018: 129-147.
• - Aleksander Smoliński, Elementy roślinne stosowane w europejskiej i polskiej symbolice wojskowej, w: Interpretacje przyrody w przeszłości, red. Piotr Oliński, Wojciech Piasek, Radosław Piętka. Toruń: UMK, 2020.

Literatura dodatkowa

- Dawid Kobiałka, Archeologia lasów: drzewa z rytami jako zintegrowane dziedzictwo. „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, vol. 60, nr 2, 2018: 305-326.
• - Clara Zgoła, O roślinnej historii miasta z perspektywy jego mieszkańca. „Teksty Drugie”, nr 2, 2018: 255-271.
• - Andrzej Marzec, Roślinna filozofia (czyli myślenie rośl-inności), „Czas Kultury”, nr 5, 2008: 8-16.
• - Michael Marder, Czy rośliny powinny mieć prawa? przeł. Krzysztof Kornas. „Znak”, nr 733, 2016: 6-13.
• - Anna Barcz, Drzewa i zakorzenienie polskości. „Czas Kultury”, nr 3, 2017: 32-39.
• - Kazimierz Raba, Andrzej Rozwadowski, Łukasz Gruszczyński, Ślady. Spacer z powidokiem. Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, 2016 (Rezerwat Archeologiczny Genius loci, s. 24-29).
• - Kulturowe herbarium, numer tematyczny. "Prace Kulturoznawcze", vol. 24, nr 3, 2020.

 

12. Historia zwierząt

• - Ewa Domańska, Historia zwierząt. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3-4, 2016: 322-331
• - Eric Baratay, Projekt historii peryferyjnej, w: tegoż, Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. Paulina Tarasewicz. Gdańsk: wyd. W podwórku, 2014: 13-54.
• - Dariusz Jarosz, Wielka masakra psów w Polsce gomułkowskiej. „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały”, vol. XVII, 2019: 103-133.
• - Gabriela Jarzębowska, Retoryka deratyzacji w PRL: od czystki etnicznej i politycznej do czystki gatunkowej. „Teksty Drugie”, nr 2, 2018: 120–137 (oraz tejże, Czystka gaunkowa. Tępienie szczurów jako praktyka kulturowa w Polsce powojennej. Warszawa: IBL, 2021).
• - Michael Abdalla, Mocz wielbłąda w teologii muzułmańskiej. „Teologia i człowiek”, vol. 49, nr 1, 2020: 179–198.

Literatura dodatkowa

• - Monika Żółkoś, Melancholia taksydermii. „Didaskalia”, nr 127-128, 2015: 42-47.
• - Donna Haraway, Manifest gatunków stowarzyszonych, przeł. Joanna Bednarek, w: Teorie wywrotowe, pod red. Grażyny Gajewskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012: 241-260.
• - Monika Bakke,Między nami zwierzętami. „Teksty drugie”, nr 1/2, 2007: 222-233.
• - Dariusz Jarosz, W kierunku animal studies. Studia nad stosunkiem do zwierząt w XX w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, vol. 80, 2019: 349-351.
• - Dariusz Jarosz, Obrazy okrucieństwa: wstęp do badań nad traktowaniem bydła i trzody chlewnej w Polsce Ludowej na przełomie lat pięćdziesiątych i sze śćdziesiątych XX w., „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, vol. 80, 2019: 369-384.
• - Anna Landau-Czajka, Koty w społeczeństwie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Neriton 2020 (zob. także: fragment "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych", vol. 81, 2020: 321-341).
• - Andrew Linzey, Teologia zwierząt, przeł. Wiktor Kostrzewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010.
• - Charles Patterson, Wieczna Treblinka, przeł. Roman Rupowski. Opole: Vega!POL, 2003.
• Zob. „Królik po berlińsku”, reż. Bartek Konopka, 2009.
• "Koko - gorylica, która rozmawiała z ludźmi" (TVP, 21.06.2018) [A Conversation With Koko The Gorilla: Full Documentary, PBS Nature 1999]
• Czasopismo ZOOPHILOLOGICA. Polish Journal of Animal Studies (w języku polskim)

 

13. Historia rzeczy

- Magdalena Izabella Sacha, Rzeczy wypędzone, rzeczy oswojone, rzeczy eksponowane. Próba wstępnej kategoryzacji. „Prace Kulturoznawcze”, vol. 22, nr 4, 2018: 11-28.
• - Jane Bennett, Siła rzeczy, przeł. Tomasz Kaszubski, w: Cecylia Malik. Rezerwat miasto, red. Martyna Niedośpiał, Aneta Rostkowska. Kraków: Bunkier Sztuki, 2014: 154-174.
• - Małgorzata Roeske, Domowe repozytoria. Strychy jako prywatne muzea pamięci, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej”, nr 4, 2017: 15-34.
• - Anna Maria Dubaniewicz, „I pójdzie ze mną do Lwowa, to znaczy do trumny”. Przedmiot jako strażnik pamięci o Kresach. „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 2 (12), 2012: 119-140.

Literatura dodatkowa

• - Bjørnar Olsen, W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. Bożena Shallcross, Warszawa: IBL 2013.
• - W. Kędzierzawski, Zwrot ku rzeczom - nowy status kultury materialnej we współczesnej humanistyce, „Stromata Anthropologica” 9: Głód. Skojarzenia, metafory, refleksje, red. K. Łeńska-Bąk, M. Sztandara, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2014: 207-230.
• - Ewa Domańska, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami. „Kultura Współczesna”, nr 3, 2008: 9-21.
• - Krzysztof M. Kowalski, Artefakty jako źródła poznania. Studium z teorii nauki historycznej, wyd. 2, Gdańsk 1996: 15-48.
• - Bożena Shallcross, Rzeczy i Zagłada. Kraków: Universitas, 2010.
• - Marek Krajewski, W stronę socjologii przedmiotów, w: W cywilizacji konsumpcyjnej, red. Marian Golka. Poznań: UAM, 2004: 43-64.
• - Paweł Kucypera, Sławomir Wadyl, Kultura materialna, w: Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. Stanisław Tabaczyński, Arkadiusz Marciniak, Dorota Cyngot, Anna. Zalewska, 2012: 614-626.
• - Bruno Latour, Przedmioty także posiadają sprawczość, w: tegoż, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. Krzysztof Abriszewski i Aleksandra Derra. Kraków: Universitas, 2010: 

14. Historia postsekularna

Gość: Tomasz Wiśniewski

• - Agata Bielik-Robson, "Przedmowa. Deus otiosus: slad, widmo, karzeł" oraz "Poslowie. Powrot mesjanskiej obietnicy, czyli postsekularyzm w sensie scislym", w: Deus otiosus. Nowoczesnosc w perspektywie postsekularnej, red. Agata Bielik-Robson i Maciej Adam Sosnowski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013: 5-37 i 337-350.
• - Michał Warchala, Co to jest postsekularyzm? (Subiektywna) próba opisu. „Krytyka Polityczna”, nr 13, 2007: 75-92.
• - Jürgen Habermas, Wierzyć i wiedzieć, przeł. Małgorzata Łukasiewicz. „Znak”, nr 568 (9), 2002: 8-21.
• - Dipesh Chakrabarty, Historie mniejszosci, przeszlosci podrzedne, w: tegoż, Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kolodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa Domanska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011: 123-143.
• - Rosi Braidotti, „Wbrew czasom”. Zwrot postsekularny w feminizmie, przeł. Monika Glosowitz, w: Drzewo poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. Piotr Bogalecki, Agata Mitek-Dziemba, Wydawnictwo FA-art, Katowice 2012: 284-314.

Literatura dodatkowa

- José Casanova, Sekularyzacja, oświecenie i nowoczesna religia, w: tegoż, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, przeł. Tomasz Kunz. Kraków: Nomos, 2005: 33-82.
• - Krzysztof Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary: historia i filozofia w myśli średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
• - Tomasz Wiśniewski, Hayden White i postsekularna krytyka wyobraźni historycznej, w: Hayden White w Polsce: fakty, krytyka, recepcja. Kraków: Universitas, 2019: 237-264.
• - Zob. Humanistyka postsekularna 

 

15. Podsumowanie zajęć